سطرهایی از مقاله نیما نامداری | تحلیلگر اقتصادی
هفته نامه تجارت فردا | تاریخ انتشار : ۹ دی ۱۳۹۶
در اواسط دهه 80 دکتر فرامرز رفیع‌پور در کتاب خود با نام «سرطان اجتماعی فساد» به نتایج پیمایشی استناد کرد که نشان می‌داد 75 درصـد شهروندان معتقد بودند که فساد در همه سطوح دولت وجود دارد و تنهـا دو درصد اعتقاد داشتند فساد اصلاً در حکومت وجود ندارد، کمی کمتر از نیمی از افراد در همین پیمایش فساد مدیران را یکی از مهم‌ترین موانع رشد مملکت قلمداد کرده بودند. شاخص‌های بین‌المللی هم نشان می‌دهد ایران وضعیت خوبی در فساد ندارد. بر اساس آخرین گزارش سازمان بین‌المللی شفافیت ایران در سال 2017 بین 167 کشور رتبه 131 را داشته است. بهترین رتبه ایران در سال‌های اخیر در این شاخص رتبه 95 (در سال 2005) و بدترین آن 168 (در سال 2009) بوده است. بر اساس نتایج این سنجش، به وضوح در 10 سال اخیر وضعیت فساد در ایران بدتر شده است. اما قضاوت درباره اینکه فساد سیستماتیک در ایران رخ داده نیازمند اطلاعات بیشتری است که در دسترس ما وجود ندارد. اما به وضوح می‌شود مشاهده کرد که فساد در سطوح مختلف فرادستان و فرودستان با سرعت بالایی در حال گسترش است.
نشانه‌هایی از شکل‌گیری فساد سیستماتیک را می‌توان این‌گونه فهرست کرد:
۱- از بین رفتن قبح فساد و رواج توجیهاتی در دفاع از آن در نسل جوان جامعه
۲- دشواری کسب‌وکار سالم در بسیاری از صنایع
۳- هشدارهای مکرر مقامات ارشد نظام از ایستادن در پرتگاه فساد
۴- بی‌میلی جامعه در شکایت قضایی از مصادیق فساد به دلیل تعدد موارد یا یأس از رسیدگی سریع
۵- شکست سیستماتیک تلاش‌ها برای اصلاح اقتصادی و کوچک‌سازی دولت
۶- تعدد پرونده‌های فساد اقتصادی و روند افزایشی تعداد این پرونده‌ها
۷- خروج جدی سرمایه از کشور و جذب سرمایه خارجی نزدیک به صفر
۸- سهم پایین مالیات بر درآمد شرکت‌ها و مشاغل از درآمدهای دولت که نشانه گستردگی بازار زیرزمینی است.